Grade 6 Araling Panlipunan: Rebolusyong Filipino ng 1896

 

Introduction
Batayang Tanong
  • Paano ba naapektuhan ng mga kilusan at rebolusyon sa kasaysayan ng Filipinas ang aking kalayaan?

Ang Lesson Plan na ito ay mula sa Raya School.

 

Konsepto, Pangngalan, at Talasalitaan
  • Kalayaan – ang kalagayan ng pagiging walang hadlang o balakid; pagkawala ng estado sapagiging alipin; katutubong kapangyarihan ng bawat nilikha upang itakda o gawin ang nais
  • Koloniyalismo – patakaran ng ibang bansa sa pagpapalawig o pagpapana li ng kapangyarihan o awtoridad sa isa pang bansa o teritoryo
  • Kilusan – samahang maaaring may layunin ng pag-aalsa o paghihimagsik sa awtoridad
  • Rebolusyon – ganap o sapilitang pagpapabagsak sa namamayaning pamahalaan o sistemang pampoli ka; radikal at malaganap na pagbabago sa lipunan at estrukturang panlipunan, lalo na yaong biglaan at may kasamang karahasan; ganap at kapansin-pansing pagbabago
  • Demokrasya – sistema ng pamahalaan na mamamayan ang humahawak ng kapangyarihan sa pamamagitan ng mga kinatawang pinili sa malayang halalan
  • Diktadurya – pamamahala ng isang diktador; diktatoryal – mapagdikta o mapag-utos

 

Kilalanin
  • Jose Rizal (1861–1896) – isang bayaning Filipino na sumulat ng El Filibusterismo at Noli Me Tangere na tumuligsa sa pamamahala ng mga frayle at kolonyal na pamahalaan ng mga Espanyol
  • Andres Bonifacio (1863–1897) – isang Supremo ng “Kataas-taasang Kagalang-galangang Ka punan ng mga Anak ng Bayan” o KKK na lumaban sa mga Espanyol at sa mga Amerikano
  • Lorena Barros (1948–1976) – tagapagtatag ng Malayang Kilusan ng Bagong Kababaihan or MAKIBAKA, isang manunulat, at ak bista noong Batas Militar. Siya ay ibinilanggo noong 1971 at 1973 at noong makalaya ay nakiisa sa kilusan laban sa rehimeng Marcos. Noong 1974, nagtakda ng PHP35,000 na pabuya para sa pagkahuli niya ang pamahalaang Marcos. Namatay siya noong 1976 sa isang engkuwentro sa Quezon.
  • Lean Alejandro (1960–1987) – isang lider-estudyante na nangunana sa laban sa pagtaas ng tui on noong panahon ng rehimeng Marcos. Bukod pa rito, nanguna siya sa mga kilos-protesta laban sa pang-aabuso ng pamahalaang Marcos. Sinasabing libo-libong kabataan ang nahikayat niyang makipaglaban para sa kalayaan. Pinaslang siya noong 1987.

 

Pag-unawa

Malaki ang papel na ginampanan ng mga kilusan at rebolusyong naganap noong 1890s at 1980s sa kalayaang a ng natamasa sa kasalukuyan. Upang lubos itong maunawaan, bibigyang kahulugan ang salitang kilusan (movement), rebolusyon (revolu on), at kalayaan (freedom). Ipauunawa din sa mga mag-aaral ang kabuluhan nito sa a ng pagkamamamayan lalo na sa a ng kalayaang natamasa. Ipapakita sa kanila ang ugnayan ng Rebolusyon ng 1896 at Rebolusyon ng 1986 sa pamamagitan ng pagtalakay ng mga hangarin at kinahinatnan ng mga ito.

Patunay ng Pag-unawa
    • Nakalalahad ng impormasyon sa sarili o panibagong paraan;
    • Nakabubuo ng pinag-aralang kongklusyon, kaisipan, pag ngin, o opinyon;
    • Nauunawaan at nakakakila s sa impormasyon, interpretasyon, at/o ideang ibinahagi ng iba; at,
    • Nakakalatag ng lohikal na ugnayan ng mga impormasyon sa iba’t ibang anyo (hal., balangkas, meline, graph, talahanayan, at iba pa).
Kasanayan
  • Pananaliksik
  • Pag-uugnay at pagkokompara ng mga datos
  • Pagbubuo ng hinuha mula sa talakayan
Lunsarang Pampanitikan
  • Abad-Jugo, Cyan. Le ers From Crispin. Pasig: Anvil Publishing, Inc., 2016.*
  • Almario, Virgilio. “Edukasyong may Diwang Filipino.” Talumpati, Pagtatapos sa Unibersidad ng Pilipinas, Diliman, 26 Abril 2009, Quezon City.**

*Isang kuwento na mayroong pagtalakay sa Rebolusyon ng 1896 at sa Rebolusyon ng 1986

**Talumpati ng nagpapaliwanag sa etymology at diwa ng salitang “laya”

 

Paksa: Mga Kilusan at Rebolusyon sa Kasaysayan ng Filipinas
Mga Kagamitan
  • Crossword puzzle na naglalaman ng mga sumusunod na salita at pangalan:
    • kalayaan
    • koloniyalismo
    • kilusan
    • rebolusyon
    • demokrasya
    • diktadurya
    • Jose Rizal
    • Andres Bonifacio
    • Lorena Barros
    • Lean Alejandro
    • Talambuhay nina Dr. Jose Rizal, Andres Bonifacio, Lorena Barros, at Lean Alejandro
    • Kopya ng “Lupang Hinirang”
    • Concept map na nagpapakita ng ugnayan ng mga huhulaang salita ng mga mag-aaral
    • Timeline ng Kasaysayan ng Filipinas mula 1815 hanggang 2016; maaari ding meline lamang na nagpapakita ng mga kilusan at rebolusyon
Kasangkapan sa Pananaliksik
  • Timeline
  • Concept Map

 

Pangganyak
  • Hahatiin ng guro ang mga mag-aaral sa higit sa dalawang (2) pangkat na nakadepende sa laki ng klaseng kaniyang hawak at ibabahagi niya sa mga pangkat ang mga crossword puzzle
  • Paunahan ang mga pangkat sa pagsagot ang mga pangkat sa loob ng lima (5) hanggang sampung (10) minuto. Malaki ang posibilidad na hindi masagutan ng mga lahat ng mga pangkat ang mga pangalan nina Lorena Barros at Lean Alejandro.
    • MAHALAGA: Mahalagang talakayin ang mga hangarin at kinahinatnan ng laban ng mgabayaning nabanggit.
    • Isa itong pagkakataon ng guro upang maipakilala ng guro ang mga bayaning lumaban saBatas Militar. Mahalagang mamulat ang mga kabataan sa kabayanihan hindi lamang ng mga lumaban para sa kalayaan ng Filipinas noong 1800s kundi pa ng mga lumaban sa diktadurya.
  • Magsisilbi itong group quiz pero nakadepende sa guro kung irerekord niya ang marka ng bawat pangkat

 

Mga Gawain
Gawain 1
  • Bibigyang-kahulugan at kabuluhan ng mga mag-aaral ang mga salita at pangalang kanilang nahulaan. Papalalimin naman ito ng klase at ng guro.
  • Para mas organisado at malinaw ang mga konsepto, pag-uugnayin ito ng guro sa isang konsept map
  • Tatanungin ng guro ang mag-aaral kung bakit mahahalaga ang mga ito para sa mga mamamayang Filipino
  • Maaaring talakayin dito ang etymology at mga porma ng kalayaang a ng natamasa sa kasalukuyan. Mahalagang matalakay sa klase ang kahalagahan ng kalayaan at ang mga maaaring mawala kapag kinuha ang a ng kalayaan (hal. maaari tayong ikulong nang basta- basta)
Gawain 2
  • Gagamit ang guro ng isang meline na nagpapakita ng pakikipaglaban ng mga Filipino para sa kanilang kalayaan.
    Maaaring gami n ng guro ang kuwentong “Letters From Crispin” (2016) ni Cyan Abad-Jugo para maipakilala ang mga konsepto ng rebolusyon at kalayaan sa talakayan.
Gawain 3
  • Gagamitin din ng guro ang mga talambuhay nina Dr. Jose Rizal at Andres Bonifacio para bigyang- kabuluhan ang pagkilos at rebolusyon para makamit ang kalayaan. Ipapakilala din sina Lorena Barros at Lean Alejandro upang ipakita ang pakikipaglaban ng mga Filipino sa ilalim ng Batas Militar.
  • Iisa-isahin ng guro ang mga linya ng Pambansang Awit ng Filipinas, ang “Lupang Hinirang.” Bibigyang-diwa ng mga mag-aaral sa tulong ng guro ang mga linya nito.
  • Sa huli, bibigyang diin ng guro ang mga linyang:
    “Lupa ng araw ng luwalha ’t pagsinta Buhay ay langit sa piling mo
    Aming ligaya nang pag ,ay mang-aapi
    Ang mamatay nang dahil sa ‘yo”

 

Pangwakas na Gawain

Bibigyan ang mga mag-aaral ng tanong na maaari nilang pagnilayan: kung muling mapasailalim sa Batas Militar ang Filipinas, ano ang maaari mong gawin? Ipaglalaban mo ba ang kalayaan o mananahimik na lamang? Maghanda ng paliwanag para sa susunod na talakayan.